ارزیابی عملکرد نظام ارجاع در برنامه پزشک خانواده در دانشگاه های علوم پزشکی استان های شمالی ایران ۱۳۸۷

سابقه و هدف: نظام مراقبت سلامت به منظور کارایی و اثربخشی بیشتر و ایجاد عدالت و امکان دسترسی آحاد مردم به سه سطح اول، دوم و سوم سازماندهی می شود، با توجه به سطح بندی خدمات، دسترسی افراد نیازمند به خدمات تخصصی تر از طریق نظام ارجاع میسر می گردد. با توجه به اهمیت نظام ارجاع در طرح پزشک خانواده این مطالعه به منظور بررسی عملکرد نظام ارجاع در طرح پزشک خانواده و نظام شبکه دانشگاه های علوم پزشکی مستقر در استان های شمالی ایران انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه مقطعی در پائیز 1387 انجام شد. 20% مراکز مجری طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی تحت پوشش دانشگاه های علوم پزشکی گلستان، مازندران، بابل و گیلان، مجموعا 108 مرکز از 521 مرکز مجری بصورت تصادفی سیستماتیک به عنوان خوشه های پژوهش انتخاب و در هر مرکز یا خوشه منتخب 5 تا 7 بیماری که با ارجاع پزشک خانواده به سطح 2 مراجعه و خدمات مورد نیاز را دریافت و در زمان پرسشگری در منازل خود حضور داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: از 675 بیمار ارجاع شده به سطح 2 که موفق به دریافت خدمات سطح 2 شدند، 440 نفر (65%) زن و 235 نفر(35%) مرد بودند. 270 نفر (5/40%) از بیمارانی که توسط پزشک خانواده به سطح 2 ارجاع شده بودند، فرم ارجاع از خانه های بهداشت را به همراه داشتند. از کل بیماران ارجاع شده به سطح 2، ضرورت ارجاع 311 نفر (46%) بنا به تشخیص و خواست پزشکان خانواده بود و پزشکان خانواده در 212 مورد ارجاع (9/32%) در انتخاب پزشک متخصص سطح 2، نقش داشته اند. پزشکان متخصص سطح 2 در پذیرش و ویزیت بیماران ارجاعی، برای 189 بیمار پذیرفته شده (1/28%) نتایج ویزیت را در قالب پسخوراند به پزشک خانواده ارجاع دهنده ارائه نمودند. از بین بیماران مراجعه کننده به سطح 2، تنها 163 نفر از بیماران (5/24%) بعد از دریافت خدمات سطح 2، به سطح اول یا نزد پزشکان ارجاع دهنده خود بازگشتند و 394 نفر (6/79%) بیمارانی که بعد از دریافت خدمات سطح 2 به سطح اول باز نگشتند، علت اصلی را عدم آگاهی ذکر نمودند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که بسیاری از اصول نظام ارجاع از سطح یک به سطوح بالاتر و بالعکس رعایت نمی شود که نیاز به اصلاح، آموزش و مداخله در این زمینه می باشد.